آشنایی با روش های نگهداری و حمل و نقل ایمن ماهیان در زنجیره تامین از مسائل بسیار مهمی است که افراد فعال در صنعت آبزی پروری و خوراک آبزیان باید به آن توجه کنند.
زنجیره تأمین محصولات شیلات، به ویژه ماهیان، از حساس‌ترین بخش‌های صنایع غذایی به شمار میرود. حمل و نقل و نگهداری ماهیان به دلیل فسادپذیری بالا نیاز به رعایت استانداردهای خاصی دارد تا کیفیت، تازگی و سلامت ماهی حفظ شود. در این مقاله، به بررسی روش‌های مختلف نگهداری و حمل و نقل ایمن ماهیان در زنجیره تأمین پرداخته می‌شود تا ضمن تضمین سلامت ماهی، از ضرر و زیان اقتصادی جلوگیری شود.
اهمیت زنجیره تأمین در صنعت شیلات
زنجیره تأمین شامل تمام مراحل از تولید تا مصرف نهایی ماهی می‌شود. کیفیت ماهیان به طور مستقیم تحت تأثیر فرآیندهای مختلف این زنجیره قرار دارد. از لحظه‌ای که ماهی صید می‌شود تا زمانی که به دست مصرف‌کننده می‌رسد، حفظ کیفیت و ایمنی آن بسیار حائز اهمیت است. اشتباه در هر کدام از مراحل می‌تواند منجر به فساد ماهی و به خطر افتادن سلامت عمومی شود.
روش‌های نگهداری ماهیان
نگهداری صحیح ماهیان در طول زنجیره تأمین نقش کلیدی در جلوگیری از فساد آن‌ها دارد. برخی از اصلی‌ترین روش‌های نگهداری ماهیان به شرح زیر است:
نگهداری در یخ
نگهداری ماهی در یخ یکی از ابتدایی‌ترین و متداول‌ترین روش‌های حفظ تازگی ماهیان است. استفاده از یخ خرد شده روی ماهیان در ظروف عایق‌بندی شده باعث کاهش دمای بدن ماهی و جلوگیری از رشد باکتری‌ها می‌شود. این روش ساده و مقرون به‌صرفه است، اما باید توجه داشت که یخ به طور مداوم تجدید شود تا اثربخشی خود را حفظ کند.
فریز کردن (انجماد)
انجماد یکی از بهترین روش‌ها برای نگهداری طولانی‌مدت ماهیان است. در این روش، ماهی‌ها به سرعت در دمای پایین فریز می‌شوند و این کار باعث توقف رشد میکروارگانیسم‌ها و حفظ کیفیت آن‌ها برای مدت طولانی می‌شود. با این حال، برای حفظ طعم و بافت ماهی، باید از دستگاه‌های انجماد با کیفیت بالا استفاده شود و دمای فریزر به طور مرتب کنترل شود.
استفاده از مواد نگهدارنده
استفاده از مواد نگهدارنده طبیعی یا شیمیایی می‌تواند عمر مفید ماهیان را افزایش دهد. این مواد با ایجاد محیطی نامناسب برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها، فساد ماهیان را به تأخیر می‌اندازند. هرچند باید دقت شود که استفاده از مواد نگهدارنده به میزان مجاز و طبق استانداردهای بهداشتی انجام گیرد.
بسته‌بندی در خلا
بسته‌بندی در خلا یکی دیگر از روش‌های موثر نگهداری ماهیان است. با حذف هوا از داخل بسته، فعالیت میکروارگانیسم‌ها به حداقل می‌رسد و طول عمر ماهی افزایش پیدا می‌کند. این روش به ویژه برای حمل و نقل طولانی‌مدت توصیه می‌شود، زیرا علاوه بر حفظ تازگی، مانع از تماس ماهی با آلودگی‌های محیطی می‌شود.
روش‌های حمل و نقل ایمن ماهیان
حمل و نقل ماهیان نیز به اندازه نگهداری آن‌ها مهم است. در این بخش به بررسی چند روش استاندارد برای حمل و نقل ماهیان در زنجیره تأمین می‌پردازیم:
حمل و نقل با استفاده از یخ
استفاده از یخ در حین حمل و نقل یکی از موثرترین روش‌ها برای نگهداری دمای مناسب ماهی است. ماهیان در جعبه‌های عایق‌بندی شده با لایه‌های یخ قرار می‌گیرند که این کار باعث کاهش دما و جلوگیری از فساد آن‌ها در طول مسیر می‌شود. استفاده از این روش برای مسافت‌های کوتاه تا متوسط توصیه می‌شود.
حمل و نقل در کامیون‌های سردخانه‌ای
برای حمل و نقل ماهیان در مسافت‌های طولانی، استفاده از کامیون‌های مجهز به سردخانه ضروری است. این کامیون‌ها دمای داخلی را به صورت ثابت حفظ می‌کنند و ماهیان را در شرایط بهینه نگهداری می‌کنند. دمای مناسب برای حمل و نقل ماهیان بین 0 تا 4 درجه سانتی‌گراد است، و کامیون‌های سردخانه‌ای باید به طور مرتب چک شوند تا دما در طول مسیر تغییر نکند.
حمل و نقل ماهیان زنده
در برخی موارد، ماهیان زنده برای فروش به مقاصد مختلف حمل می‌شوند. برای این منظور، از تانک‌های مخصوصی که قابلیت کنترل دمای آب و اکسیژن‌رسانی را دارند استفاده می‌شود. این روش اگرچه نیازمند تجهیزات تخصصی است، اما باعث می‌شود ماهیان در شرایط بهینه به مقصد برسند و تازه‌تر بمانند.
حمل و نقل هوایی
در برخی مواقع، برای حمل و نقل سریع‌تر و در مقیاس بین‌المللی از حمل و نقل هوایی استفاده می‌شود. ماهیان در این روش بسته‌بندی‌های ویژه‌ای دارند و دمای آن‌ها در تمام طول سفر کنترل می‌شود. این روش به دلیل سرعت بالا و کاهش زمان انتقال به ویژه برای صادرات ماهی بسیار مفید است.
چالش‌های نگهداری و حمل و نقل ماهیان
علیرغم وجود روش‌های مختلف برای نگهداری و حمل و نقل ماهیان، چالش‌هایی نیز وجود دارد که باید به آن‌ها توجه شود:
تغییرات دما
هر گونه تغییر ناگهانی در دمای نگهداری یا حمل و نقل می‌تواند کیفیت ماهیان را تحت تأثیر قرار دهد و موجب فساد سریع آن‌ها شود.
زمان حمل و نقل
هرچه زمان حمل و نقل طولانی‌تر باشد، احتمال افزایش فساد و کاهش کیفیت ماهی بیشتر می‌شود. بنابراین، استفاده از روش‌های سریع حمل و نقل توصیه می‌شود.
عدم رعایت بهداشت
عدم رعایت استانداردهای بهداشتی در بسته‌بندی، نگهداری و حمل و نقل ماهیان می‌تواند منجر به آلودگی آن‌ها شود.
نتیجه‌گیری
نگهداری و حمل و نقل ایمن ماهیان یکی از اساسی‌ترین موارد در تضمین کیفیت و سلامت این محصول است. با استفاده از روش‌های نوین و رعایت استانداردهای بهداشتی، می‌توان از فساد ماهیان جلوگیری کرد و به بهبود زنجیره تأمین کمک کرد. این موضوع نه تنها به نفع تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان است، بلکه از نظر اقتصادی نیز به کاهش ضرر و زیان کمک می‌کند.
شرکت خوراک آبزیان بهدانه شمال با تکیه بر تجربه و دانش فنی خود، بهترین روش‌های نگهداری و حمل و نقل ایمن ماهیان را به کار می‌گیرد تا محصولات با کیفیت و تازه‌ای به دست مصرف‌کنندگان برسد. بر اساس تحقیقات و مطالعات انجام شده، بهترین روش نگهداری ماهیان، انجماد سریع است که در این شرکت با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته و تجهیزات روز دنیا انجام می‌شود. انجماد سریع باعث حفظ طعم، بافت و کیفیت ماهی می‌شود و امکان ذخیره‌سازی طولانی‌مدت آن را بدون افت کیفیت فراهم می‌کند.
از طرف دیگر، در زمینه حمل و نقل، شرکت بهدانه شمال از کامیون‌های مجهز به سردخانه‌های پیشرفته استفاده می‌کند که دمای داخل را در سطح بهینه و ثابت نگه می‌دارند. این روش حمل و نقل، به ویژه در مسافت‌های طولانی، از فساد ماهیان جلوگیری کرده و تضمین می‌کند که محصول با بالاترین سطح کیفیت به مشتریان ارائه شود. توجه به جزئیات در حمل و نقل و نگهداری محصولات، شرکت بهدانه شمال را به یکی از پیشروان صنعت شیلات در کشور تبدیل کرده است.
